Feestelijke opening tuin Czaar Peterhuisje

Zaterdag 21 juni van 14 tot 17 uur
Prijs: gratis

Achter het Czaar Peterhuisje ligt een verborgen groene parel. De afgelopen maanden is deze intieme ommuurde tuin helemaal vernieuwd en opgeknapt. Het originele ontwerp uit de 19e eeuw vormde het uitgangspunt voor deze opfrisbeurt, zodat het authentiek karakter van dit groene erfgoed vol tot zijn recht komt. Op 21 juni -open tuinen dag- wordt de tuin feestelijk heropend, met een bruisend groen programma vol muziek, tuintips en lekkers.

Aanmelden is niet nodig, je kan gewoon gezellig aan komen lopen.

Programma – Opening vernieuwde tuin Czaar Peterhuisje

Vanaf 13:45 – Inloop en ontvangst
Een hartelijk welkom, met een kop Russische thee.

14:00 – Officiële opening

14:10 – 14:40 – Muzikaal optreden Byzantijns koor Indrik
Het koor zingt zegenliederen, licht klassieke stukken en volksliederen uit zowel Rusland als Oekraïne.

15:00 – 15:15 & 16:00 – 16:15 – Voorleessessies door stadsdichter Reinier Fosch
Stadsdichter Reinier Fosch draagt voor uit eigen werk.

Doorlopend programma (vanaf 14:00)

• Knutseltafel
Maak je eigen geurzakje met droogbloemen of kruiden uit de tuin.

• Russische wensboom
Hang een lintje in de boom en deel jouw persoonlijke wens – geïnspireerd op een oude Russische traditie.

16:30 – Afsluiting

De tuin van het Czaar Peterhuisje

G.B. Salm (en A. Salm GBzn?), Czaar Peterhuisje te Zaandam, 1895

De oorspronkelijke tuin was ontworpen als een baroktuin. General ontwerp met tuin erbij. 1895.

.B. Salm (en A. Salm GBzn?), Czaar Peterhuisje te Zaandam, 1895 General ontwerp met tuin erbij. 1895.

Voorgeschiedenis

De tuin van het Czaar Peterhuisje werd oorspronkelijk aangelegd in 1895. Op dat moment was het historische huisje eigendom van niemand minder dan de laatste Russische tsaar, Nikolaas II (1868–1918). Hij had het huisje geërfd van zijn vader, tsaar Alexander III (1845–1894). Koning Willem III (1817–1890) had het Czaar Peterhuisje in 1886 aan Alexander III geschonken. Sindsdien zorgde de Russische tsarendynastie, het Huis Romanov, voor het behoud van dit bijzondere stukje erfgoed.

In 1890 werd het huisje geconserveerd door de Amsterdamse architect G.B. Salm. Enkele jaren later, in 1895, kreeg hij opnieuw opdracht van Nikolaas II om het huisje te voorzien van een stenen ombouw en een conciërgewoning ernaast. Mogelijk werd deze opdracht uiteindelijk uitgevoerd door zijn zoon, A. Salm GBzn. Het project, getiteld Projet d’un nouveau enclos pour la maisonette de Pierre le Grand à Zaandam, omvatte niet alleen een overkapping van het huisje, maar ook een omheining van het gehele terrein en de aanleg van een bijbehorende tuin.

Veranderingen in de 20e eeuw

In de loop van de 20e eeuw veranderde de tuin meerdere malen van uiterlijk. Dit is goed zichtbaar op foto’s uit de periode 1900–1940. De tuin onderging verschillende aanpassingen, waardoor het oorspronkelijke ontwerp deels verloren ging.

De tuin tussen 2001 en 2004

In 2001 kregen niet alleen het houten Czaar Peterhuisje, maar ook de stenen ombouw, het naastgelegen beheerdersgebouw en de erfafscheiding met de bijbehorende tuin de status van rijksmonument. Deze erkenning vormde de bekroning van een intensieve aanpak van achterstallig onderhoud. In 2002 volgde een restauratie van het hekwerk en werd er een nieuwe tuin aangelegd. Centraal in deze tuin werd een Paulownia tomentosa (Anna Paulownaboom) geplant.

De renovatie werd gesubsidieerd en uitgevoerd door de Gemeente Zaanstad. Op verzoek van de toenmalige beheerder, Willem van der Kooij, ontwierp het ingenieursbureau van Zaanstad (IBZ), onderdeel van de Dienst Stadsontwikkeling, Milieu en Beheer (DSMB), het nieuwe tuinontwerp.

In 2004 was de drie jaar durende opknapbeurt voltooid. De baroktuin werd verfraaid met bronzen bustes van Peter de Grote en Anna Paulowna, vervaardigd door de in Maastricht woonachtige Russische kunstenaar Alexander Taratynov, die gespecialiseerd is in historische bronzen.

Reclameprent Tuin de Nederlanden van buiten sociëteithouder A. Keyzer

Renovatie van de tuin (2024/2025)

In 2024 verkeerde de tuin opnieuw in een verwaarloosde staat en was duidelijk toe aan herstel. De beplanting was verouderd, de grond uitgeput en zowel de hoge ligusterhaag als de buxus waren aangetast en geheel vergaan.

Voor de renovatie van 2024/2025 is het oorspronkelijke ontwerp van G.B. Salm als uitgangspunt genomen. Daarbij zijn ook elementen verwerkt uit de Nederlandse tuinopvattingen van de 17e eeuw, zoals het combineren van sierbloemen met kruiden. Deze stijl was kenmerkend voor de tuinen uit de tijd van Peter de Grote, zoals die ook in Sint-Petersburg werden aangelegd.

In de 17e eeuw speelden bomen een prominente rol in de Hollandse tuinen, een aspect dat in de vernieuwde tuin is teruggekeerd. De tuin bevat nu exotische boomsoorten uit Azië, zoals catalpa, esdoorn, ginkgo en prunus. Het middelpunt van de tuin blijft de Anna Paulownaboom.

De vernieuwde tuin kenmerkt zich door een rijke diversiteit aan bloemen en planten, die net als in de 17e eeuw zowel een esthetische als praktische functie hebben. De combinatie van schoonheid en nut, typerend voor de Hollandse tuintraditie, sluit naadloos aan bij de smaak van Peter de Grote en versterkt het karakter van het Czaar Peterhuisje.