Deel 4: Jan de Bruin: ‘Jaap Stellaart schilderde niet alleen met verf maar, ook met woorden.’

Jaap Stellaart: ‘Ik heb bijvoorbeeld nooit koninklijke subsidie ontvangen (omdat ik die nooit heb aangevraagd). En ook geen kunstprijzen (omdat ik niet aan prijsvragen deelneem). Nóg niet. Wel zal ik in de komende jaren, uit handen van directeuren van heel grote sigaretten-, auto-, en broodfabrieken, grote bedragen accepteren om verder te kunnen werken en eten.’

‘Ik begin zonder meer te schilderen, dat gaat vanzelf. Dit is een zeer natuurlijke uiting die veel genoegen schenkt. Sedert vier jaren schilder ik op deze wijze. Vóór die tijd waren de onderwerpen in mijn producties nog te onderscheiden, maar ik had het gevoel, dat ze niet compleet waren. Wat heeft het voor zin om een vaas rozen na te schilderen? Iedereen kan die rozen in natuurlijke staat bewonderen, veel mooier dan op het doek, waar je hun geur ook kunt ruiken. Toen ik op een gegeven moment een vaas schilderde als een vlek, schonk me dat meer voldoening dan wanneer ik de vaas had nageschilderd.’

‘Als je mensen wilt raken, moet je ze in hun kruis raken. Dat is het middelpunt van het leven, van de oorsprong (uit de duistere moeder) naar het doel (de eenwording van de kosmos).’

‘Op een ochtend sta ik op en voel me wonderlijk blij. Ik neem mijn vrouw in mijn armen en zeg: ‘Het  paradijs is op aarde.’ Ik kijk naar buiten en zie alles als smeltend plastic in elkaar zakken. Alle vormen vastheid, blubberden in elkaar.’

‘Mijn hoofd was vol; ik was aan opruimen toe. Ik kon er niet meer tegenop, het was teveel geworden. Een ondraaglijke druk, het gezinsleven, het geld, de belastingen, altijd maar moeten produceren, het kunstgewoel. Ik geloof, dat ik echt gek ben geworden.’

‘Ik was een dwarsligger; hunkerde ernaar beroemd te worden. En ik denk, dat het daaraan ligt. Mijn werk is niet goed genoeg.’

Jan: “Niet alleen de schilderijen van Jaap Stellaart zijn ongelooflijk mooi, ook zijn woorden zijn raak en laten zien wat voor bijzonder mens hij was.

Op dinsdag 22 september sprak ik in Fluxus met een aantal jongeren bij de opening van de Stellaart-expositie. Het was een goede bijeenkomst. De jongeren gaven hun mening over de door mij tentoongestelde werken van deze belangrijke Zaanse schilder. Via de taal, die sprak uit Stellaarts woorden en beelden, kwamen wij steeds dichter bij elkaar.”