Code Rood!

Januari 2018. Noordwesterstorm. De waterkeringen zijn gesloten. De Zeeburgertunnel is aangereden door een vrachtwagen. Ik ben op weg naar Naarden, naar de familie Aten. Veilig aangekomen, Wim Aten was wat bescheiden, hij wil niet de loftrompet over zijn familie blazen, Maud, zijn vrouw, heeft hem overgehaald.

Een koffer vol Zaanse verhalen.

Voor ons op tafel ligt een glimmend gepoetst zilveren bordje met: WATERSNOOD 1916 → HOOGSTE STAND → 18 Februari. Daarbij een foto van de Oostzijde. Een oudtante van Wim heeft dit plaatje ooit in haar huis aan de Oostzijde bevestigd.

Zijn achter/achterneef Diederik heeft er een boek over geschreven, met als titel: De Waterwolf in Waterland. In het boek staan 72 plaatjes, die je kon sparen via Ter Wee’s theehandel uit Zaandam.,

Meer dan 100 jaar geleden, op 13 januari 1916 was de Zuiderzee nog niet afgesloten. Tijdens een noordwesterstorm braken de dijken door, spoelde het zeewater naar binnen en zette heel Zaanstreek-Waterland onder water tot aan de Oostzijde in Zaandam. In Marken kostte deze ramp zestien mensenlevens. In de Zaanstreek was er vooral veel materiële schade. De bevolking werd aangeraden, voedsel en water op de bovenverdieping te verzamelen. In de Belgische straat werden plankieren gebouwd om de huizen binnen te komen. Scholen en kerken werden ingeschakeld om de slachtoffers op te vangen.

De Koninklijke familie toonde uiteraard ruim belangstelling. Prinses Juliana keerde haar spaarpotje om en koningin Wilhelmina bezocht de getroffenen over de kistdammen.

Wim Aten erfde het zilveren plaatje van zijn oudtante.

Wateroverlast op de Oostzijde. Bron: Wim Aten.

De winter was heel koud, met polaire temperaturen van – 20. Het overstroomde gebied veranderde in een enorme ijsvlakte. Er is in dat jaar geen Elfstedentocht gereden, maar ik kan me voorstellen, dat de Zaanse jeugd massaal de ijzers heeft onder gebonden.

Hier komt ook nog een klein stukje Aten geschiedenis om de hoek.

De houtzagerij van grootvader Remmert Aten stond in het Westzijderveld helemaal aan het einde van het Blauwe Pad. Zijn woonhuis, tevens kantoor, stond aan de Westzijde.

De zonen Aten waren flink uit de kluiten gewassen. Het verhaal gaat, dat de ouders aan het Blauwe Pad de kinderen waarschuwden:” Jullie mogen pas het ijs op als de jongens Aten daar niet doorheen zakken.”

De wateroverlast in 1916 duurde lang, op 27 maart begon het water te zakken en op 10 april was de tuin bij de Maria Magdalenakerk in het Kalf eindelijk droog.

Het zou nog tot 1932 duren tot de Afsluitdijk werd gesloten, waardoor het gevaar van de waterwolf voor een groot deel was bezworen.