Gebouw 112/294/330/407
Hulzenfabriek
Bouwjaar 1917, 1932, 1937 en 1952, gebouw 112 gemeentelijk monument
Vroeger
Dit complex bestaat uit vier gebouwen. Het oudste gebouw is 112 uit 1917. Het is hoog en smal en werd daarom de kathedraal genoemd. Opvallend zijn de vensters en de kapspanten met geklonken staalverbindingen. In gebouw 112 zat een perserij voor de grote hulzen. Ook in gebouw 294, gebouwd in 1932, zat een perserij met daarbij een draaierij. Hier werd eind jaren vijftig het AR10 geweer samengesteld. Tegen de oostgevel is in 1937 gebouw 330 aangebouwd als perserij voor grote hulzen, ook wel kardoeshulzen genoemd. Hulzen worden gevuld met een ontstekingsbuis en kruit waarna het patroon erop wordt gemonteerd (gekneld). Na het afvuren blijft alleen de huls over.
De voorgevel van gebouw 330 is gebogen en heeft siermetselwerk. Gebouw 407 is een toevoeging uit 1952. Hier zaten de ovens van de gloeierij. Gloeien was een manier om materiaal te harden. Chemische behandeling van de hulzen verbeterde de houdbaarheid en voorkwam roest. Later vond in dit gebouwencomplex de productie plaats van onderdelen voor middelzware munitie.
Aan de voorzijde van het complex bevindt zich de ingang naar de schuilkelders onder het terrein.
Oud-medewerker vertelt: “We hadden hier bij Eurometaal een van de twee bestaande persen op water van Nederland, een tweeduizend-ton-pers. En die pers werkte niet op olie, maar op water, door waterdruk ging hij naar beneden. […] Een metaal wat afgezaagd was, werd verhit tot het roodgloeiend was en dat ging door een afkoeling. Dan ging het automatisch in de pers en de pers maakte de eerste grove, dikke, m483 huls, van een anti-tankgranaat.”
Vandaag
Tegenwoordig zit hier Hotel Wonderland voor immersief theater. Hotel Wonderland biedt onderdak aan twaalf personages die allemaal op reis zijn om hun eigen dromen en dilemma’s op te lossen. Als gast bepaal je zelf welk personage je volgt en wissel je van verhaallijn wanneer jij dat wilt.
Voor meer informatie: https://hotelwonderland.nl/
Gebouw 112 – HPM-hulzenpersen, 1952.
Werknemers staan bij de HPM-hulzenpers voor de vierde rekbewerking van messing hulzen. De HPM-persen zijn waarschijnlijk in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog naar Duitsland getransporteerd. Na de oorlog zijn ze opnieuw aangeschaft. Foto: J.B. van der Kok.