De droom van de Zaanse Schans.

De cursisten van de Saense School voor Beeldende Kunst hebben de Zaanse Schans als inspiratiebron gekozen voor hun overzichtstentoonstelling in het Weefhuis aan de Lagedijk in Zaandijk. Molens, Zaanse huizen, landschappen en mensen hangen in vele vormen aan de muren.

Peter-Jan van Steenbergen opent de tentoonstelling met een inspirerend verhaal. Door middel van oude en nieuwe foto’s, kaartjes en schetsen neemt hij ons mee in zijn droom van de Zaanse Schans.

Al tijdens de Tweede Wereldoorlog is er begonnen met de inventarisatie van de Zaanse houtbouw. Maar na de bevrijding moesten alle plannen voor het behoud hiervan op de lange baan geschoven worden voor de wederopbouw van de streek.

Architect Jaap Schipper won in 1946 de Prix de Rome. Hij werkte een plan voor een Zaans buurtje uit. In 1959 kon hij daadwerkelijk aan de slag met een aantal Zaanse monumenten.

Vanaf dat moment begon de Schans aan de Zaan echt te leven. Vanuit alle hoeken van de Zaanstreek werden hele huizen gestript. Ieder onderdeeltje werd vastgelegd en genummerd. Daarna werden ze op vrachtwagens en boten gehesen en naar de Kalverringdijk vervoerd. Zelfs hele molens moesten midden in de nacht over de spoorweg getild worden.

En zo ontstond een oud dorpje aan de Zaan waar iedere Zaankanter trots op kan zijn. Een stuk van het rijke Zaanse Erfgoed is hierdoor behouden gebleven. Daarna moesten er keuzes worden gemaakt. Het mocht geen pretpark worden en het was de bedoeling dat er ook mensen zouden wonen. Molenaars, bewoners, ondernemers en musea hadden inspraak. En dan waren er ook nog de buren, de infrastructuur en het prachtige polderlandschap dat behouden moest blijven.

In de loop der jaren is de Zaanse Schans een gigantische toeristische trekpleister geworden, dit jaar al 2 miljoen bezoekers, en de verwachting is dat dit zeker verdubbelt.

Wordt het dan toch niet zo langzamerhand een Zaanse nachtmerrie?

‘Nee,’ zegt Peter-Jan van Steenbergen. Vanaf 2011 is hij directeur van de Zaanse Schans geworden. Zijn functieomschrijving is: coördinatie activiteiten, beleid, beheer openbare ruimte en leiding geven aan de interne organisatie. Hij houdt dus heel veel ballen in de lucht maar blijft steevast geloven in de droom van de Zaanse Schans.

Ik heb zijn enthousiaste verhaal met veel belangstelling beluisterd en wandelend langs de kunstwerken in het Weefhuis heb ik overal stukjes van de droom van de Zaanse Schans ontdekt.