Het Zaans Museum presenteert in 2018 het hele jaar de Verkade-verzamelalbums van ARTIS. In een intieme tentoonstelling zijn de originele dierenaquarellen te zien waarop de albumplaatjes gebaseerd zijn. Aanleiding is het 180-jarig bestaan van de Amsterdamse dierentuin. Tussen 1903 en 1995 gaf Verkade 35 plaatjesalbums uit. Drie albums stonden volledig in het teken van ARTIS en zijn in 2018 afwisselend van elkaar te zien in het Zaans Museum.

‘Een bezoek aan Artis krijgt nog meer waarde, wanneer men later thuis het album bekijkt…’, aldus Anton Frederik Portielje in 1939. Portielje was gedurende 46 jaar het gezicht en de spreekbuis van de Amsterdamse dierentuin. In die periode schreef hij in opdracht van Verkade drie ARTIS-albums: Dierenleven in Artis (1939), Apen en Hoefdieren in Artis (1940) en Vogels in Artis (geschreven in 1941, uitgegeven in 1988). In de albums geeft Portielje antwoord op tientallen vragen als ‘Hoe leert een leeuw jagen?’, ‘Kan een vogel direct vliegen?’ en ‘Hoe komt de wasbeer aan zijn naam?’.

Fraaie kunstwerken
De ARTIS-plaatjes werden via de producten van Verkade fanatiek gespaard door ‘boodschappend Nederland’, waardoor de verkoop van biscuit en beschuit naar grote hoogte steeg. De plaatjes zijn gebaseerd op aquarellen geschilderd door Cornelis Rol, Jan Voerman jr. en Henricus Rol. Elk dier is nauwkeurig in een karakteristieke houding vastgelegd. Daarbij zagen de kunstenaars zich voor geen gemakkelijke taak gesteld; ze volgden de dieren op de voet om ze zo goed mogelijk vast te kunnen leggen. Soms zaten ze zelfs letterlijk in de verblijven om schetsen te maken. Deze schetsen zijn in de tentoonstelling te zien en geven een mooi beeld van het werkproces van de kunstenaars.
Het eindresultaat mag er zijn: ‘Het is een werk geworden, zooals er nog nooit over dieren is verschenen!’, aldus Verkade op een promotieposter uit 1939.

Originele aquarellen
Het Zaans Museum toont de originele ARTIS-aquarellen voor het eerst bij elkaar. Per kwartaal wisselt de presentatie en zijn de aquarellen uit een ander album te bezichtigen. Op deze manier staat de intieme ‘Albumafdeling van Verkade’ in het Zaans Museum in 2018 geheel in het teken van ARTIS:

• 25 januari – 16 april 2018 Dierenleven in Artis (1939);
• 20 april – 20 augustus 2018 Vogels in Artis (geschreven in 1941, uitgegeven in 1988);
• 24 augustus – 31 december 2018 Apen en Hoefdieren in Artis (1940).