Gebouw 429

Projectielfabriek

Bouwjaar 1956, gemeentelijk monument

Vroeger
De bouw van deze beeldbepalende fabriek aan het water werd na de Tweede Wereldoorlog gefinancierd vanuit het Amerikaanse Marshallplan. De Amerikanen droegen bij aan de wederopbouw van Europa met financiële en materiële steun om zo de expansie van de communistische Sovjet-Unie tegen te gaan. Het gebouw is maar liefst 200 meter lang en heeft drie verdiepingen. Het werd in 1957 geopend door prins Bernhard. In de fabriek werden hulzen en kogels van verschillende kalibers geproduceerd. Daarvan was de .50 huls het grootste kaliber. Later bevond zich hier ook de afdeling gereedschap aanmaak, de centrale meetkamer, de ondernemingsraad, een scheikundig en metallurgie laboratorium en de technische dienst. Weer later kwam hier het opleidingsinstituut. Na de sluiting van de gehele fabriek is de bedrijfsschool tot 2010 in bedrijf gebleven.

In de kelders lagen vier schietbanen van 50, 75 en 200 meter lengte. Hier werden wapens getest en afgesteld. Incidenteel werd een wapen geselecteerd om net zo lang mee te schieten tot deze kapot ging. Daarna werd gerapporteerd hoe het wapen nog verbeterd kon worden. De langste schietbaan was tevens een schuilkelder die afgesloten werd met grote stalen deuren op rails. De Artillerie Inrichtingen had een eigen schietvereniging. Er werden bijvoorbeeld schietwedstrijden georganiseerd tussen Zaanse bedrijven en de politie.

Oud-medewerker vertelt: “Als het wapen klaar was, dan ging hij naar 429, dat is de witte fabriek, de .50-fabriek. Daarbeneden heb je vier schietbanen binnen. De eerste schietbaan daar deden ze duurproeven. Een keer in de zoveel tijd werd er een wapen uitgehaald en dat werd daar aan flarden geschoten, ze bleven maar schieten, schieten, schieten tot er onderdelen kapot gingen en dan kwamen er rapportages van ‘dat is niet goed, dat is niet goed’ en daar werd aan gewerkt dan. En elk wapen werd afgesteld. De vizieren werden afgesteld zodat je ook echt in de roos kon schieten met dat ding.”

Vandaag
Tegenwoordig zit hier cultureel centrum Het Hem. Samen met visionairs van deze tijd ontwikkelen ze multidisciplinaire kunstprogramma’s waarmee ze een ander licht schijnen op de wereld om ons heen.

Voor meer informatie: https://hethem.nl/